اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار بیماری مزمن کلیه (CKD) هستید، احتمالاً اصطلاح CKD-MBD (Chronic Kidney Disease-Mineral and bone disorder) از تیم درمانی خود شنیده‌اید. این واژه ممکن است پیچیده به نظر برسد، اما با آگاهی درست، قابل مدیریت است. بیایید با هم بررسی کنیم CKD-MBD چیست، چرا اهمیت دارد، و چطورمی‌توانید از استخوان‌ها و قلب خود محافظت کنید—بر اساس دستورالعمل‌های معتبر(KDIGO)
Chronic Kidney Disease-Mineral and Bone Disorder
CKD-MBD چیست؟
CKD-MBD مخفف اختلال مواد معدنی و استخوان در بیماری مزمن کلیه است. در واقع، زمانی که کلیه‌ها عملکردطبیعی خود را از دست می‌دهند، تعادل مواد معدنی مانند فسفر و کلسیم در بدن به هم می‌ریزد. این عدم تعادل می‌تواند به مرور:
• استخوان‌ها را ضعیف کند و احتمال شکستگی را بالا ببرد
• به رگ‌های خونی آسیب برساند و خطر بیماری قلبی را افزایش دهد
کلیه‌های سالم به تنظیم این مواد معدنی و فعال‌سازی ویتامین D کمک می‌کنند. اما وقتی کلیه‌ها به‌درستی کار نمی‌کنند، اینچرخه مختل می‌شود.
۴ گام کلیدی برای مدیریت CKD-MBD
۱. پیگیری منظم آزمایش‌های خون
• فسفر: بالا بودن آن استخوان‌ها را شکننده و رگ‌ها را آسیب‌پذیر می‌کند.
• کلسیم: کم یا زیاد بودنش می‌تواند خطرناک باشد.
• هورمون: PTH سطح بالای آن نشانه‌ی تخریب استخوان و آزاد شدن کلسیم از استخوان‌ها به خون است.
✅ چه کارهایی می‌توانید انجام دهید؟
• از پزشک خود درباره محدوده‌های نرمال بپرسید.
• به‌طور منظم آزمایش دهید—این‌ها ابزار هشدار زودهنگام شما هستند!
۲. کنترل فسفر بالا
فسفر در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد و کلیه‌های بیمار قادر به دفع اضافی آن نیستند.
✅ کارهایی که می‌توانید انجام دهید:
• از غذاهای کم‌فسفر استفاده کنید: مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده، نوشابه‌ها و لبنیات را محدود کنید. از میوه‌ها، سبزیجات تازه وغلات کامل استفاده کنید. (با مشاوره‌ی کارشناس تغذیه، برنامه‌ی شخصی بگیرید(
• داروهای بایندر فسفر مصرف کنید: مثل Tums® یا Renvela® که مانند اسفنج، فسفر موجود در غذا را جذب می‌کنند.
۳. محافظت از استخوان‌ها
• ویتامین D: افراد مبتلا به بیماری کلیه معمولاً به نوع فعال و خاصی از ویتامین D مثل کالسیتریول نیاز دارند، چونکلیه‌ها توانایی فعال‌سازی فرم معمولی ویتامین D را ندارند.
• ورزش: پیاده‌روی، وزنه سبک یا یوگا به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کند—حتی ۲۰ دقیقه در روز هم مؤثر است.
• ترک سیگار و کاهش الکل: این دو عامل روند تحلیل استخوان را تسریع می‌کنند.
۴. مراقبت از قلب
• رعایت رژیم غذایی مناسب کلیه: این کار به کنترل سطح فسفر کمک می‌کند.
• درمان مناسب: اگر مشکلات قلبی دارید، داروهایی مانند sevelamer (Renvela®) که بدون کلسیم هستند، ممکناست انتخاب بهتری نسبت به بایندرهای کلسیمی باشند.
سوالات رایج درباره CKD-MBD
آیا می‌توانم مکمل کلسیم معمولی مصرف کنم؟
فقط با نظر پزشک. دریافت بیش از حد کلسیم در بیماری کلیه می‌تواند برای قلب مضر باشد.
اگر استخوان‌هایم درد می‌کنند، چه کار کنم؟
حتماً با پزشک صحبت کنید. ممکن است نیاز به بررسی شکستگی یا تنظیم داروها باشد.
آیا کودکان هم به CKD-MBD دچار می‌شوند؟
بله، کودکان مبتلا به بیماری کلیوی نیاز به مراقبت ویژه برای محافظت از استخوان‌های در حال رشد دارند
